Jak skutecznie chronić plantacje rzepaku przed szkodnikami

Rzepak to roślina, na której występuje wiele szkodników. Już od wczesnej jesieni mogą powstać duże szkody spowodowane żerowaniem pchełki rzepaczanej, mszycy, śmietki, gnatarza czy chowacza galasówka. Od wczesnej – ciepłej wiosny znów pojawiają się kolejne szkodniki. Ich liczebność zależy od roku i przebiegu warunków pogodowych, ale także od stanowisk, na których rzepak wysiewany jest z dużą częstotliwością. Większość tych owadów traktuje rzepak jako roślinę, w której prowadzi żerowanie i dokonuje złożenia jaj w celu rozpoczęcia kolejnego cyklu rozwojowego. 

Wiosną ciepłe dni w okresie pąkowania rzepaku zachęcają owady - takie jak słodyszek rzepakowy i chowacz czterozębny - do wzmożonej aktywności. Już od fazy zielonego - zwartego pąka, poprzez fazę żółtego pąka, aż do początku kwitnienia będzie można obserwować pojawianie się tych owadów. W późniejszym okresie, czyli w trakcie kwitnienia rzepaku (w okresie formowania małych łuszczyn) będzie występował chowacz podobnik, a także pryszczarek kapustnik. 

Problemy ze zwalczaniem szkodników

Zwalczanie szkodników w rzepaku może być trudne i kłopotliwe, szczególnie jeśli warunki pogodowe są sprzyjające kolejnym nalotom. W takiej sytuacji zabiegi, zwłaszcza preparatami kontaktowymi, wykonuje się w odstępach czasowych uzależnionych od terminu kolejnego nalotu. Może to być nawet okres 2-3 dni od wcześniejszego zabiegu. Warto w takich sytuacjach rotować substancjami aktywnymi, aby nie doprowadzić do powstawania odporności wśród owadów. Środki chemiczne (insektycydy) nie powinny być nadużywane, co zapewni ich właściwe działanie w długim okresie czasu. Wlewanie do opryskiwacza wciąż tego samego preparatu przyczynia się do powstawania odporności. 

Jak skutecznie zwalczać szkodniki w rzepaku? 

Jak podejść do sprawy zwalczania czy też skutecznego ograniczania szkodników na plantacji, dysponując coraz mniejszą paletą substancji aktywnych? Zakładając strategię zwalczania szkodników w rzepaku, powinniśmy wziąć pod uwagę wszystkie elementy zwiększające skuteczność wykonywanych zabiegów. Należą do nich: 

- rotowanie substancjami aktywnymi w kolejnych zabiegach, 

- dodawanie produktów wspomagających zwalczanie szkodników, 

- zakwaszanie cieczy w trakcie przygotowywania oprysku.

Rotowanie substancjami aktywnymi, to chociażby ułożenie tak zabiegów, aby dana substancja była stosowana naprzemiennie. Oznacza to, że jej kolejne zastosowanie, jeśli jest dopuszczone (maksymalna liczba zabiegów w sezonie wegetacyjnym, np. 2) było poprzedzone zastosowaniem innej substancji aktywnej. 

Przykładem może być zastosowanie produktów jak w tabeli poniżej, czyli np. Cimex 500 SC + Sekil 20 SP, a następnie Trebon 30 EC i powrót do mieszaniny z acetamiprydem w preparacie Inazuma 130 WG. 

Tabela. Wybrane insektycydy z rejestracją w rzepaku ozimym.

Kolejnym elementem dokładającym „cegiełkę” w podwyższaniu skuteczności wykonywanych zabiegów jest połączenie insektycydu z takim preparatem jak np. Western. Jest to produkt tworzący lepką powłokę polimerową, która pokrywając owady w trakcie zabiegu, ogranicza ich funkcje życiowe, co w konsekwencji prowadzi do ich śmierci. Produkt może być stosowany solo, a także w połączeniu z insektycydem, co zapewnia lepszy efekt owadobójczy. 

Zakwaszanie cieczy użytkowej 

Ostatnim ze sposobów zwiększenia skuteczności zabiegów jest zakwaszenie cieczy w trakcie przygotowywania oprysku (patrz tabela poniżej). Nie wszystkie z tych produktów są zarejestrowane w rzepaku. Chodzi tu jednak o pokazanie, które z substancji są mało stabilne w cieczy o pH zbliżonym do 9.

Źródło: Prezentacja -  Szkodniki w rzepaku coraz większym problemem! Maximilian Rüdt, Seminaria uprawowe Top Agrar Polska, 7.01.2025, cytowane za: https://sitem.herts.ac.uk/ oraz własne modyfikacje.

Jak widać z powyższej tabeli, zakres pH roztworu cieczy roboczej jest bardzo ważny. Rozpad połowiczny (DT50) niektórych substancji (albo zdecydowanej większości), następuje w środowisku o pH 9. Łatwo sobie wyobrazić, że wlewając wodę do oprysku, która ma pH 8,3–8,7 (wszystko zależy od ujęcia) jesteśmy już blisko pH 9, w którym rozpad połowiczny substancji będzie następował. 

Podsumowanie

Częsta lustracja plantacji i ocena progu szkodliwości jest elementem, który stawiamy na samym początku w ochronie rzepaku przed szkodnikami. Kolejne elementy zwiększania skuteczności zabiegów insektycydowych zostały wymienione powyżej. Stosowanie się do nich zapewni utrzymanie kontroli nad szkodnikami na odpowiednim poziomie, co zapewni uzyskanie wysokich plonów.