Czym wapnować zakwaszoną glebę?

Stan zakwaszenia polskich gleb jest niezwykle wysoki. Obecnie natychmiastowego wapnowania wymaga przynajmniej 75% ziem użytkowanych rolniczo. Tymczasem zużycie nawozów wapniowych wynosi zaledwie około 40 kg na 1 ha. Najgorsza sytuacja ma miejsce w województwie łódzkim oraz podkarpackim, gdzie zakwaszenie wynosi od 61 do nawet 80%. W najmniejszym stopniu problemem dotknięte są województwa: kujawsko-pomorskie, świętokrzyskie, dolnośląskie, opolskie oraz śląskie, jednak nawet tam stan zakwaszenia sięga od 20 do 40%. W pozostałych regionach zakwaszenie dotyczy około 40 - 60% gleb użytkowych. Gleby kwaśne i bardzo kwaśne ograniczają dobór roślin oraz wielkość plonów. W Polsce udział tego typu gleb stanowi średnio aż 58% powierzchni całych gruntów rolnych i waha się w zależności od województwa od około 30 do nawet 80%. Z kolei udział ziem o odczynie zasadowym i obojętnym, które nie wymagają wapnowania jest niższy niż 18%. Analizy Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej wskazują jednoznacznie, że w naszym kraju dominują gleby bardzo kwaśne o pH<4,5 oraz kwaśne o pH 4,6-5,5. Wszystko to sprawia, że Polska jest jedynym krajem w Europie, w którym zakwaszenie ma tak ogromne rozmiary, dlatego stanowi problem, któremu należy skutecznie przeciwdziałać.

Co jest przyczyną zakwaszenia gleb w Polsce?

Za stanem zakwaszenia gleb w Polsce stoi wiele czynników. Zasadniczo dzielimy je na przyczyny naturalne, niezależne od człowieka oraz antropogeniczne, spowodowane brakiem odpowiedniej dbałości o środowisko. Do przyczyn naturalnych zaliczamy:

• charakter klimatu umiarkowanego, który panuje w naszym kraju,
• procesy glebotwórcze, takie jak wymywanie czy przemywanie warstw ziemi,
• strukturę skał glebotwórczych. 

Z kolei antropogeniczne przyczyny zakwaszenia gleb to przede wszystkim:

• tak zwane kwaśne deszcze,
• stosowanie nawozów mineralnych, na przykład siarczanu amonu, superfostatu,
• ubywanie kationów Ca oraz Mg z gleby wraz z zebraniem plonów.

Jakie są skutki zakwaszenia gleb?

Zakwaszone gleby mają bezpośredni wpływ na zmniejszenie przyswajalności składników pokarmowych roślin. Co więcej, zakwaszenie powoduje także obniżenie zawartości próchnicy w ziemiach uprawnych i obniża ich zdolności buforowe, co sprawia, że zwiększa się ruchliwość składników niebezpiecznych, takich jak metale ciężkie czy glin. Zakwaszenie wpływa także negatywnie na aktywność i skład mikroorganizmów - rozwijają się one słabiej i wolniej, a także pobierają mniej azotu z powietrza. W uproszczeniu można powiedzieć, że skutkiem zakwaszenia gleb jest przede wszystkim:

• zwiększenie strat składników pokarmowych, w tym głównie wapnia i magnezu, poprzez ich wypłukiwanie,
• hydroliza związków glinu,
• powstawanie nierozpuszczalnych fosforanów glinu oraz żelaza, a także ograniczenie dostępności fosforu,
• ograniczenie pobierania składników pokarmowych poprzez zmniejszenie ich dostępności w glebie,
• ograniczony rozwój mikroorganizmów glebowych, konsekwencją czego jest zmniejszenie produkcji biomasy, spadek żyzności ziemi i pogorszenie jej jakości. 

Dlaczego należy wapnować zakwaszoną glebę?

Stosowanie wapna pozwala skutecznie odkwasić glebę, co przekłada się przede wszystkim na poprawę jej struktury oraz składu chemicznego, a tym samym zwiększenie plonów nawet do 25%. Co więcej, dzięki wapnowaniu rośliny uzyskują większą odporność na choroby. Podniesiona zostaje także ich wartość odżywcza oraz paszowa. Wapno poprawia właściwości fizyczne, biologiczne i agrotechniczne gleby, co przekłada się na zwiększenie plonów wskutek:

• lepszego wzrostu systemu korzeniowego,
• zwiększenia pobierania wody oraz składników pokarmowych,
• przyspieszenia procesu rozkładu materiału organicznego w glebie,
• efektywniejszego uruchomienia składników pokarmowych z resztek roślinnych,
• neutralizacji toksycznych pierwiastków, w tym przede wszystkim glinu i manganu,
• usprawnienia pobierania trudno przyswajalnych związków fosforu. 

Jak wapnować zakwaszoną glebę?

Do wapnowania zakwaszonej gleby najlepiej nadaje się nawóz granulowany o wysokiej zawartości procentowej tlenku wapnia i tlenku magnezu. Duża siła zobojętniania tych składników gwarantuje doskonałą skuteczność odkwaszania, dzięki połączeniu wapnia oraz magnezu. Nawozy tego typu można stosować zarówno w uprawach polowych, warzywnych czy sadowniczych, jak i w uprawach szklarniowych warzyw i kwiatów, a także na użytkach zielonych oraz trawnikach. Najlepiej jest nawozić nimi ziemię po zbiorach. System zabiegów pożniwnych zapewni bowiem odpowiedni stopień wymieszania produktu z glebą. Jednak organiczne pochodzenie kredy, które zapewnia jej wyjątkową miękkość, nawet w formie granulowanej, pozwala na zastosowanie nawozów również powierzchniowo, bez konieczności dokładnego mieszania ich z ziemią. Za pomocą wapna nawozowego uzyskamy przede wszystkim takie efekty, jak:

• zwiększenie aktywności mikroorganizmów w glebie,
• zmniejszenie aktywności patogenów w glebie,
• poprawa dostępności podstawowych pierwiastków, czyli magnezu, wapnia, potasu, fosforu, molibdenu i azotu,
• pogorszenie dostępności żelaza, manganu, miedzi, cynku i boru. 

Czym wapnować zakwaszoną glebę?

Wydatek na wapnowanie zakwaszonej gleby może zostać dofinansowany przez państwo, o ile do nawożenia zostaną użyte produkty, które spełniają określone ustawowo warunki. Jednym z nich może być na przykład nawóz Granukal marki Omya o 80% zawartości węglanu wapnia i 5% zawartości węglanu magnezu. Można go stosować na wszystkich rodzajach ziem uprawnych, a wysoki udział aktywnych składników gwarantuje doskonałe efekty odkwaszające. Inną propozycją jest Baltic Grade I Extra firmy Omya o zwiększonej do 88% zawartości węglanu wapnia, który również nadaje się do wykorzystania na każdym typie gleby. Nawozem dopuszczonym do stosowania nawet w uprawach ekologicznych jest natomiast Wapno węglanowe Morawica, wyprodukowane z naturalnej skały wapiennej o bardzo dużej reaktywności, które pozwala zwiększyć plony aż do 25%.

Problem zakwaszenia polskich gleb jest na tyle nasilony, że nie powinno się go lekceważyć, przede wszystkim przez wzgląd na znacznie obniżoną jakość oraz ilość plonów. Z zakwaszeniem można jednak skutecznie walczyć dzięki zabiegowi wapnowania, a przeprowadzając go za pomocą odpowiednio dobranych produktów możemy liczyć również na dofinansowanie całego procesu z funduszy państwowych.