Septorioza plew pszenicy
Nazwa inaczej:
Plamistość plew
Uprawa:
Pszenica jara, Pszenica ozima
Czas występowania:
Pierwsze objawy występują już jesienią na siewkach pszenicy
Szkodliwość:
Ograniczenie powierzchni asymilacyjnej plew, obniżenie MTZ, poślad
Próg szkodliwości:
BBCH 21-29: 20% roślin z pierwszymi objawami
BBCH 50-59: 10% liścia podflagowego
BBCH 50-59: 10% liścia podflagowego lub BBCH 30-59: 1% liści z owocnikam
Miejsce infekcji:
Kłosy
Objawy choroby:
Kłosy - brązowe plamy na plewkach z fioletową lub oliwkową obwódką
To choroba zbóż wywoływana grzybami klasyfikowanymi jako Phaeosphaeria nodorum. Septorioza plew atakuje głównie pszenicę i pszenżyto, chociaż rolnicy zaobserwowali również jej objawy na jęczmieniu i trawach. Bardzo ważne jest zastosowanie już we wczesnym stadium odpowiednich preparatów, aby zwalczanie było skuteczne. Poniżej przedstawiliśmy charakterystykę tej niezwykle szkodliwej infekcji wraz z przykładowymi środkami chemicznymi. Właściciel gospodarstwa rolnego może sprawdzić, jakie są najczęstsze objawy porażenia zbóż oraz kiedy powinien przeprowadzić oprysk.
Charakterystyka septoriozy plew pszenicy
Grzyb septorioza plew pszenicy zimuje głównie w resztkach pożniwnych pozostawionych na polu. Choroba zajmuje zarówno plewy, jak i liście oraz siewki. Przy całkowitym braku lub nieodpowiednim zwalczaniu infekcji rolnik może stracić nawet do 60% plonów. Ponadto porażenie kłosów prowadzi do znacznego pogorszenia jakości zboża. Warunkami sprzyjającymi rozwojowi grzybni są takie czynniki, jak m.in. zainfekowane ziarno siewne, łagodna zima poprzedzająca sezon siewny, duża wilgotność i częste opady w okresie letnim, rosa utrzymująca się na polach przez kilka godzin, wysoka temperatura (w dzień powyżej 15 stopni Celsjusza), a także uprawa odmian krótkosłomych.
Choroba nie jest łatwa w zdiagnozowaniu, dlatego rolnicy powinni zapoznać się ze szczegółowym opisem najczęściej występujących objawów septoriozy plew pszenicy i przejrzeć zdjęcia prezentujące porażone zboża. Regularna obserwacja plonów pozwoli wykryć infekcję już we wczesnym etapie, dzięki czemu będzie można odpowiednio zadziałać i zwalczyć grzybnię, nim wyrządzi poważne i nieodwracalne szkody. Grzyby najpierw atakują dolne liście siewek, a z czasem zajmują także wyższe części rośliny, czyli źdźbło i kłos. Inkubacja choroby zwykle następuje po 7–14 dniach.
Próg szkodliwości septoriozy plew pszenicy jest zależny od fazy rozwojowej kłosów (krzewienia, strzelania i początkowego lub pełnego kłoszenia). Metodyka oceny poziomu zainfekowania polega na zbadaniu około 100–150 źdźbeł z pola (w losowo wybranych punktach, z każdego po 25 źdźbeł). Następnie określany jest procent porażenia z zastosowaniem poniższej skali:
- słaby (choroba obejmuje 1–5% powierzchni kłosa),
- średni (objawy występują na 5–20% powierzchni kłosa),
- silny (grzybnia zajęła ponad 20% powierzchni kłosa).
Na każdym etapie rozwoju choroby będzie można zastosować odpowiednie fungicydy, których celem jest zwalczanie grzybów Phaeosphaeria nodorum.
Septorioza plew pszenicy – jakie są objawy choroby?
Wspomnieliśmy wcześniej, iż grzybnia atakuje już młode siewki, jednak pierwsze widoczne symptomy infekcji pojawiają się dopiero na dolnych liściach starszych roślin. Rolnicy mogą wówczas zauważyć punktowe brązowobrunatne plamki z charakterystyczną chlorotyczną obwódką. Wraz z rozwojem plamy znacznie się powiększają i łączą ze sobą, tworząc nieregularny kształt z jasnobrązową obwódkę. To w tym miejscu powstają owocniki grzyba (pyknidia) z różową, śluzowatą wydzieliną. Septorioza plew pszenicy zajmuje również górne liście, dokłosie i kłosy. Tutaj plamy przyjmują nieco ciemniejszy odcień brązu, a nawet czerni z fioletem. Ponadto mocno porażone liście mogą zacząć obumierać.
Niestety opisywane zjawisko jest często mylone z innymi chorobami atakującymi zboża, w tym m.in. septoriozą paskowaną liści pszenicy, brunatną plamistością liści zbóż czy fuzariozą. Rozpoznanie porażenia jest jednak kluczowe, aby móc dobrać skuteczną metodę zwalczania grzybni. Poza samodzielną regularną obserwacją zbóż, w momencie wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości i problemu z postawieniem diagnozy, zawsze można przeprowadzić szczegółowe badanie zainfekowanej części rośliny pod mikroskopem. Patogen atakuje głównie pszenicę jarą i ozimą oraz pszenżyto ozime. Porażenia na liściach są zauważalne dopiero w czerwcu.
Septorioza plew pszenicy – zwalczanie
Właściciele pól powinni zastosować kilka metod zwalczania septoriozy plew pszenicy, aby uzyskać jak najlepsze efekty, chroniąc plony przed poważnym porażeniem. Warto skupić się na agrotechnicznych działaniach zapobiegawczych polegających na dokładnym przyoraniu resztek słomy zbóż i kukurydzy jesienią, zastosowaniu zaprawionego materiału siewnego, dobór odmian zbóż odpornych na chorobę czy regularne niszczenie wszelkich samosiewów. Rolnicy powinni również pomyśleć o rozszerzeniu płodozmianu i pamiętać o regularnym nawadnianiu upraw.
Zwalczanie septoriozy plew pszenicy może odbywać się również poprzez zastosowanie odpowiednio dobranych środków chemicznych, tj. fungicydów. Tutaj kluczowe jest, aby oprysk odbył się już we wczesnych fazach rozwoju zbóż. Oczywiście preparaty powinny być użyte wyłącznie w momencie przekroczenia progów szkodliwości (po wcześniejszej obserwacji). W grupie fungicydów najczęściej stosowanych w walce z grzybami Phaeosphaeria nodorum można wymienić Amistar 250 SC, Boogie Xpro 400 EC, Poleposition 300 EC, Soligor 425 EC oraz Zamir 400 EW. Wśród aktywnych substancji zawartych w preparatach znajdziemy takie, jak m.in. piraklostrobina, proquinazid, prochloraz, tebukonazol, spiroksamina, biksafen oraz azoksystrobina.
