Fuzarioza kłosów

Nazwa inaczej:

Pleśnienie kłosów

Uprawa:

Jęczmień jary, Jęczmień ozimy, Pszenica jara, Pszenica ozima, Pszenżyto jare, Pszenżyto ozime, Żyto jare, Żyto ozime

Czas występowania:

Żyto, jęczmień: pod koniec kwitnienia jęczmienia; pszenica, pszenżyto: pod koniec kwitnienia, najczęściej w fazie dojrzałości mlecznej ziarna

Szkodliwość:

Obniżenie MTZ, nagromadzenie mikotoksyn w ziarnie

Miejsce infekcji:

Kłosy

Objawy choroby:

OPIS

Jest to choroba, którą wywołują grzyby nazywane mianem fuzariów. Źródłem choroby jest głównie zakażone lub zanieczyszczone ziarno siewne, a także resztki pożniwne, gleba oraz chwasty. Fuzarioza kłosów może powodować znaczne straty w wysokości uzyskanego plonu i obniża jego jakość. Co więcej grzyby wywołujące chorobę wytwarzają silne mykotoksyny, które są trujące zarówno dla ludzi, jak i dla zwierząt. Chcesz dowiedzieć się więcej o fuzariozie kłosów jęczmienia lub pszenicy? Może interesuje Cię zwalczanie lub oprysk zbóż? Jeżeli tak, to czytaj dalej.

Fuzarioza kłosów pszenicy, jęczmienia - co to?

W wielu rejonach świata uznawana jest za jedną z najistotniejszych chorób upraw pszenicy. Za chorobę odpowiedzialne są trzy gatunki z rodzaju Fusarium:

• F avenaceum (Gibberella avenacea)
• F. graminearum (Gibberella zeae)
• F. culmorum a także grzyb Microdochium nivale (Monographella nivalis)

Fuzarioza kłosów atakuje przede wszystkim zboża ozime - pszenicę oraz pszenżyto. Najbardziej szkodliwa jest dla pszenicy twardej i pszenicy zwyczajnej, chociaż atakuje także inne odmiany zbóż - poczynając od żyta, przez jęczmień i skończywszy na owsie. Infekcja rośliny prowadzi do redukcji plonu. W momencie gdy porażone ziarno użyte jest do reprodukcji, to infekcja negatywnie wpływa również na kiełkowanie i rozwój siewek.

Każdy z gatunków grzyba wyróżnia się innym optium termicznym. Rozwojowi choroby sprzyjają łagodna jesień i zima oraz chłodna i mokra wiosna, a także temperatury wynoszące od 5 do 26 stopni Celsjusza oraz wysoka wilgotność. Rozwojowi sprzyja także silne nasłonecznienie w okresie wegetacji, a także jednostronny płodozmian, który opiera się na zbożach. Co ważne, zastosowanie kukurydzy może wręcz nasilić występowanie choroby w późniejszych uprawach zbóż. Zarodniki konidialne tworzą się na resztkach pożniwnych oraz na obumarłych dolnych liściach, a następnie, wraz z kroplami deszczu, przedostają się na górne części roślin. Właśnie w ten sposób fuzarioza kłosów wraz z zainfekowanym materiałem siewnym rozprzestrzenia się między polami.

Fuzarioza kłosów - objawy

Pierwsze zauważalne objawy pojawiają się na kłosach w fazie dojrzałości mlecznej ziarna. Fuzarioza powoduje blaknięcie - jest to pierwszy znak sugerujący, że doszło do porażenia patogenem. W warunkach wysokiej wilgotności rośliny pokrywają się nalotem, najczęściej koloru białego. Początkowo zauważalne jest jedynie przebarwienie pojedynczych kłosków, które z czasem ulega zwiększeniu. W przypadku mocno zaatakowanych roślin pojawiają się różowe, lekko czerwone zarodniki grzyba, które zlokalizowane mogą być zarówno na plewach, plewkach czy osadce kłosowej, jak i na źdźble u nasady. Na nalocie zaobserwować można pomarańczowe lub łososiowe sporodochia.

Porażeniu mogą ulegać także ziarniaki, które po zainfekowaniu ulegają zniekształceniu. Porażone ziarniaki różnią się od zdrowych zarówno wielkością, jak i kształtem, a na ich powierzchni możemy zauważyć grzybnię oraz zarodniki. Fuzarioza kłosów zielonych sprawia, że przestają one asymilować i częściowo lub całkowicie zamierają. Co ciekawe, w przypadku pszenicy mają one identyczny pokrój, jak zdrowe rośliny, natomiast w przypadku żyta porażona część rośliny zostaje widocznie zwężona.

Fuzarioza kłosów - zwalczanie i zapobieganie

Grzybnia patogenów może przetrwać na ziarniakach, a następnie wraz z nimi przedostać się do podłoża w trakcie siewu. W resztkach pożniwnych zbóż patogeny mogą nawet przetrwać zimę. Niezbędne jest stosowanie podorywki i głębokiej orki jesiennej, a także odpowiedniego materiału siewnego. Niezwykle ważne jest również dokładne przyoranie porażonej plantacji.

Kluczem do zapobiegania infekcji jest właściwe nawożenie, w racjonalnych ilościach i przy użyciu odpowiednich środków. W celach zapobiegawczych poleca się również dobór odmian cechujących się wzmożoną odpornością na infekcję. Największe znaczenie w zapobieganiu choroby ma jednak płodozmian. Należy zachować odpowiednią przerwę między uprawą pszenicy i jęczmienia, a jednocześnie unikać monokultury tych gatunków. Niemniej jednak, zwalczanie choroby sprowadza się do stosowania odpowiednich środków chemicznych. Jedną z najpopularniejszych metod zwalczania infekcji są opryski.

Fuzarioza kłosów - oprysk

Chociaż faza rozwojowa rośliny nie ma wpływu na skuteczność zastosowanego fungicydu, to zaleca się, by oprysk wykonywać już w przypadku zauważenia pierwszych objawów choroby. Opryski powinny być wykonywane za pomocą skutecznych środków chemicznych do zwalczania tego rodzaju grzybów.