Zgnilizna twardzikowa
Nazwa inaczej:
Biała pleśń łodyg
Uprawa:
Brokuł, Fasola szparagowa, Łubin, Marchew, Pietruszka, Rzepak jary, Rzepak ozimy, Sałata, Ziemniak
Czas występowania:
W warunkach wysokiej wilgotności
Szkodliwość:
Brunatnienie i zamieranie liści i łodyg, przedwczesne zamieranie roślin
Miejsce infekcji:
Korzenie, pędy, liście, owoce, łodyga
Objawy choroby:
Na zaatakowanej tkance występuje duża, puszysta i biała grzybnia, oprócz niej pojawiają się sklerocja - czarne zarodniki przetrwalnikowe
OPIS:
Niektóre gatunki roślin uprawnych są szczególnie podatne na określone choroby. Rzepak, pietruszka, pomidor i fasola, a także sałata czy cebula to tylko niektóre z aż 400 gatunków, dla których zagrożeniem może być zgnilizna twardzikowa. Choroba ta, nazywana także białą pleśnią łodyg (ze względu na objawy, które daje), ma wysoką szkodliwość, dlatego konieczne jest jej rozpoznanie i szybkie zwalczanie.
Zgnilizna twardzikowa – najważniejsze informacje
Biała pleśń łodyg atakuje rośliny ozdobne, korzeniowe i przemysłowe. Na zgniliznę twardzikową narażone są głównie rośliny z rodziny krzyżowych oraz warzywa, takie jak: fasola, pomidor, ogórek, rzepak oraz pietruszka, sałata i cebula. Chorobę tę wywołują patogeny należące do grzybów workowych Sclerotinia sclerotiorum.
Patogeny, które wywołują chorobę, jaką jest zgnilizna twardzikowa pietruszki, rzepaku, sałaty, pomidora, ogórka czy cebuli, są szczególnie niebezpieczne, dlatego że mają długą żywotność i wysoką odporność na niekorzystne warunki atmosferyczne. Z tych względów konieczne jest ich intensywne zwalczanie.
Zgnilizna twardzikowa – ważne informacje
Patogeny, które wywołują chorobę, mogą zimować w glebie od 7 do 10 lat, a także przenosić się wraz z wiatrem, stanowiąc zagrożenie dla sąsiednich upraw. Oprócz występowania na roślinach w czasie ich uprawy, patogeny mogą także atakować rośliny w czasie przechowywania ich części.
Jako pierwsze porażeniu ulegają głównie łodygi, ale także liście i inne części pomidorów, cebuli, pietruszki, ogórka czy sałaty. W przypadku rzepaku, pierwsze objawy zgnilizny twardzikowej, mogą być podobne do objawów szarej pleśni. Do zwalczania choroby wykorzystuje się fungicydy, czyli środki grzybobójcze.
Występowanie
Do czynników sprzyjających występowaniu białej pleśni łodyg należą m.in. uszkodzenia poszczególnych części roślin spowodowane działaniem szkodników lub przymrozkami, przez które zarodniki mogą przedostawać się do wnętrza pietruszki, pomidora, ogórka czy cebuli lub fasoli. Czynnikiem, który sprzyja pojawieniu się i rozwojowi choroby jest także mała odporność roślin na patogeny. Ponadto rozmnażaniu się grzybów Sclerotinia sclerotiorum, które powodują zgniliznę twardzikową, sprzyja wysoka wilgotność gleby i powietrza oraz temperatura oscylująca wokół 10-12°C.
Biała pleśń łodyg atakuje szczególnie rzepak, zwłaszcza w północnej oraz południowo-zachodniej części kraju.
Zgnilizna twardzikowa – objawy
Pierwsze oznaki choroby nie pojawiają się od razu. Grzybnia często rozrasta się we wnętrzu łodyg, co powoduje trudności z wczesnym rozpoznaniem występowania białej pleśni łodyg. Owocniki z zarodnikami rozwijają się wiosną, a objawy choroby zaczynają być widoczne od końca kwietnia.
Objawy zgnilizny twardzikowej pojawiają się na: liściach, łodygach i innych częściach roślin.
Zaatakowane przez Sclerotinia sclerotiorum części roślin brunatnieją, a następnie zamierają i gniją. Na zewnątrz i wewnątrz roślin pojawia się także charakterystyczny, biały nalot z przetrwalnikami grzybni. Przetrwalniki mają nieregularny kształt, a ich kolor zmienia się od czarnego po czarny.
Zgnilizna twardzikowa rzepaku – objawy
W zależności od gatunku rośliny, objawy choroby mogą się nieznacznie różnić. Biały nalot występuje na fasoli, pietruszce i pomidorach. W przypadku rzepaku objawy choroby pojawiają się po kwitnieniu, na różnej wysokości łodyg. Oznaki zgnilizny twardzikowej rzepaku to przede wszystkim szarobiałe plamy pokryte białą grzybnią, które szybko się rozszerzają. Zgnilizna twardzikowa sałaty objawia się wysterowaniem białego, miękkiego nalotu, który pokrywa nasadę dolnych liście. W białym nalocie mogą znajdować się czarne przetrwalniki grzybni. Objawy choroby są najbardziej widoczne na ogórkach oraz marchwi.
Zgnilizna twardzikowa rzepaku
Na chorobę tę narażony jest szczególnie rzepak ozimy, choć dotyka ona także odmianę jarą. Najczęściej do zaatakowania przez grzyby dochodzi podczas opadania płatków kwiatowych, gdyż opadają one na liście rośliny i stanowią pożywkę dla grzyba. Stwarzają mu także odpowiednie warunki do rozwoju, bowiem utrzymują wilgoć. Zarodniki mogą znajdować się także na łodydze, szczególnie w miejscach rozgałęzień. Aktualne dane statystyczne informują, że próg szkodliwości gospodarczej zgnilizny twardzikowej dla rzepaku wynosi 1% porażonych roślin, po zaobserwowaniu pierwszych objawów. Szacuje się, że na 1 m2 uprawy może występować od jednego do pięciu owocników workowców Sclerotinia sclerotiorum.
Skutki występowania – szkodliwość
Szkodliwość choroby może być bardzo wysoka, szczególnie jeśli nie wykonuje się oprysków zapobiegawczych i nie zwalcza się jej odpowiednio wcześnie. Zgnilizna twardzikowa fasoli, rzepaku, marchwi, sałaty czy też pietruszki, ogórków lub pomidorów może doprowadzić do całkowitego obumarcia nawet połowy plonu. Rozrastająca się grzybnia prowadzi do zamierania łodygi i obumierania całej rośliny, której nie da się już uratować, dlatego tak ważne jest odpowiednio wczesne zwalczanie grzyba.
Zgnilizna twardzikowa pomidora, pietruszki, sałaty, fasoli – zwalczanie
Do zwalczania choroby po wystąpieniu jej objawów, stosuje się środki grzybobójcze (fungicydy). Fungicydy najczęściej stosuje się w formie oprysku. Zaleca się, aby wykonywać oprysk przed kwitnieniem rzepaku i innych roślin, zanim temperatura powietrza osiągnie wartości sprzyjające rozwojowi patogenów. Najoptymalniejszym terminem stosowania fungicydów zwalczających grzyby jest wczesna wiosna.
Zgnilizna twardzikowa – fungicydy
Do zwalczania zgnilizny twardzikowej rzepaku, pietruszki, ogórków, cebuli, sałaty, fasoli i pomidorów zaleca się preparaty, które zawierają tiofanat metylowy. Ten środek wykazuje działanie układowe i może być stosowany zarówno zapobiegawczo, jak i wyniszczająco. Do zwalczania choroby można wykorzystywać także środki, które zawierają inne, grzybobójcze związki chemiczne.
Zanim jednak wystąpi konieczność zwalczania choroby, warto zminimalizować ryzyko jej wystąpienia za pomocą racjonalnego nawożenia oraz stosowania metod agrotechnicznych.
