Nawożenie i wapnowanie pod uprawy kukurydzy
Kukurydza pochodzi z Meksyku z okresu 5 tys. lat p.n.e. Na początku XVI w. została sprowadzona przez Kolumba do Europy. Obecnie w Polsce kukurydza staje się rośliną coraz bardziej popularną i docenianą. Nie ma specjalnych wymagań w stosunku do przedplonu i doskonale udaje się po różnych roślinach.
Jest najmniej wrażliwa ze wszystkich roślin na uprawę w monokulturze, lecz takie następstwo zwiększa ryzyko występowania szkodników takich jak: omacnica prosowianka czy stonka korzeniowa. Jako roślina dnia krótkiego o dużych wymaganiach pokarmowych i wysokim potencjale plonowania wymaga odpowiednio odkwaszonego stanowiska o przynajmniej średniej zasobności w składniki pokarmowe. Aby osiągnąć założony potencjał produkcyjny, konieczne jest wysokie zaopatrzenie roślin we wszystkie niezbędne składniki odżywcze, które znacznie wpływają na plon i wartość zielonki oraz ziarna.
Nawożenie mineralne
Wysokie plony zielonki i ziarna wymuszają na producencie wyjątkowe podejście do istotnego zagadnienia, jakim jest zaopatrzenie roślin w optymalną ilość składników pokarmowych.
Kukurydza uprawiana pobiera średnio:
- NA ZIARNO (NA 1 TONĘ ZIARNA I ODPOWIEDNIĄ MASĘ SŁOMY):
- 22 kg azotu; 10 kg fosforu;
- 28 kg potasu;
- 10 kg wapnia;
- 7 kg magnezu;
- 3,5 kg siarki;
- 15 g boru;
- 60 g cynku;
- 12 g miedzi;
- 80 g manganu;
- 0,8 g molibdenu
- NA ZIELONKĘ (NA 10 TON BIOMASY):
- 40 kg azotu;
- 17 kg fosforu;
- 45 kg potasu;
- 18 kg wapnia;
- 7 kg magnezu;
- 6 kg siarki
Z tego wynika, że kukurydza bez względu na kierunek użytkowania jest rośliną o wyjątkowo wysokich wymaganiach pokarmowych, które należy pokryć wysokim poziomem nawożenia mineralnego.
Nawożenie azotowe
Do wyprodukowania 10 ton ziarna wraz ze słomą kukurydza pobiera 220 kg azotu, natomiast do wytworzenia 70 ton zielonki wykorzystuje aż 280 kg tego składnika. Pobieranie azotu w początkowych fazach rozwojowych roślin jest niewielkie i ograniczone niższymi temperaturami powietrza oraz gleby. Szczególnie nasila się w momencie tzw. wyrzucania miotełki. Tak późne wykorzystywanie azotu przez kukurydzę sugeruje nam wybór nawozu, który posiada przedłużony okres działania. Najlepiej takie warunki spełnia mocznik PULREA® oraz POLIFOSKA® 21 - z tych nawozów azot jest długo uwalniany i przekształcany do formy najbardziej dostępnej: NO3.
Wysokość nawożenia azotowego uzależniona jest również od procesu mineralizacji resztek roślinnych, w wyniku którego uwalnia się średnio od 40 do 60 kg/ha N.
Ze względu na wysoki poziom nawożenia azotowego najlepiej wykonać go w dwóch terminach:
1. termin
PRZED SIEWEM W POSTACI:
- SALETRZAKI - wolniej się rozpuszczają i dodatkowo wprowadzają CaO i MgO; dawka - 0,3 t/ha,
- SALETROSAN® 26 + 13 S - dodatkowo wprowadza siarkę niezbędną do budowania białka; dawka - 0,3 t/ha,
- PULREA® 46% - aktywuje się w późniejszych fazach wegetacji, co jest w tym przypadku wskazane; dawka - 0,15 t/ha,
- saletra amonowa PULAN® 34% - szczególnie zalecana przy zastosowaniu nawozu wieloskładnikowego ubogiego w azot.
2. termin
POGŁÓWNIE, KIEDY ROŚLINY MAJĄ OD 4 DO 6 LIŚCI, W POSTACI:
- PULREA® 46% - długie uwalnianie azotu i efektywniejsze dokarmianie roślin; dawka - 0,2-0,4 t/ha,
- POLIFOSKA® 21 + 13 S - zawiera 21% wolno uwalniającego się azotu oraz 13% potrzebnej siarki, a duża granula dolatuje na odległości powyżej 20 m, równomiernie rozkłada się na polu, nie tworząc tzw. pasów; jest poza tym bardziej bezpieczna, gdyż nie zalega w pochewkach liściowych, co nie powoduje poparzeń roślin.
Pogłówne nawożenie nawozem PULREA® 46% i POLI-FOSKA® 21 najlepiej wykonać przed okresem deszczowym i na rośliny suche. Dzięki temu unikniemy większych strat azotu i ochronimy rośliny przed poparzeniami. W tym terminie należy unikać stosowania nawozów saletrzanych, gdyż zawarte w nich formy azotu są bardziej agresywne i stwarzają większe ryzyko uszkodzeń roślin.
Nawożenie fosforowo-potasowe
Kukurydza jest rośliną wyjątkowo wrażliwą na niedobór fosforu w glebie, szczególnie w okresie wiosennych chłodów, co objawia się w postaci antocyjanowych (fioletowych) przebarwień liści i zahamowanym tempem wzrostu. Dlatego właśnie należy stosować nawozy o wysokiej dostępności tego składnika. Określa ją zapisana na opakowaniu procentowa zawartość fosforu rozpuszczalnego w wodzie.
Zdecydowanie lepiej ten krytyczny okres wiosennych chłodów przechodzą rośliny, w których wcześniej wykonano siew współrzędny z POLIDAPEM lub nawozami specjalistycznymi jak AGRAVITA® STARTER. Duża koncentracja składników nawozowych w obrębie rozwijającego się systemu korzeniowego daje wysoką oszczędność w nawożeniu doglebowym przy jednocześnie wysokim stopniu ich wykorzystania.
W tradycyjnym wysiewie doglebowym najbardziej zalecanymi nawozami są MacroSpeed® Optima, MacroSpeed® Perfect oraz POLIFOSKI i nawozy YARA, NPK i PK, które charakteryzują się wysoką koncentracją dostępnego fosforu.
Bardzo dobra rozpuszczalność tych nawozów zapewnia roślinom efektywne dokarmianie przez cały okres wegetacyjny. Z wymagań pokarmowych wynika, że kukurydza jest rośliną o wyjątkowo dużym zużyciu potasu. W uprawie na ziarno przy plonie 10 ton ziarna zużywa około 280 kg K2O, natomiast w przeznaczeniu na zielonkę nawet 320 kg K2O. Zatem wymaga stosowania nawozów o zwiększonej koncentracji tego składnika jak MacroSpeed® Perfect. Na stanowiskach bogatych w potas zalecany jest MacroSpeed® Optima.
Termin stosowania nawozów doglebowych uzależniony jest od składu mechanicznego gleby, więc na glebach ciężkich najlepiej wykonać nawożenie PK jesienią. W tym terminie mamy pewność odpowiedniego usytuowania się składników w wierzchnim profilu glebowym, co dalej będzie wpływać na prawidłowy (pionowy, głęboki) rozwój systemu korzeniowego. Wiosenne nawożenie powinno mieć miejsce na glebach o lżejszym składzie mechanicznym, co zabezpieczy składniki pokarmowe przed ich nadmiernym wypłukiwaniem z gleby.
Dla osiągnięcia wysokich i wartościowych plonów nawożenie kukurydzy powinno być szczególnie zbilansowane, wykonane w odpowiednim terminie
z wykorzystaniem najlepszych nawozów mineralnych.
Prawidłowa dynamika rozwoju kukurydzy uzależniona jest również od dwóch bardzo ważnych składników pokarmowych, takich jak magnez i siarka. Ich obecność stymuluje przyrost biomasy, wpływa korzystnie na wzrost białka w ziarnie, jak również prowadzi do efektywniejszego wykorzystania wody. Kukurydza jest rośliną, która korzystnie reaguje na doglebowe nawożenie magnezem i siarką. W tym celu idealnym, granulowanym nawozem jest KORN-KALI®, który kompleksowo pokrywa zapotrzebowanie kukurydzy na potas, magnez i siarkę. Przedsiewne stosowanie w dawce 0,4-0,5 t/ha idealnie bilansuje zapotrzebowanie kukurydzy. Na glebach szczególnie ubogich w magnez zalecany jest MacroSpeed® Green, który jest wysoce skoncentrowanym nawozem magnezowo-siarkowym. Zalecana jego dawka przedsiewna to 0,15-0,2 t/ha.
KORN-KALI® oraz MacroSpeed® Green zawierają magnez i siarkę w najbardziej dostępnej formie siarczanowej, która szybko i bezpośrednio pobierana jest przez rośliny.
Wapnowanie
Przystępując do nawożenia kukurydzy, w pierwszej kolejności należy zadbać o odczyn gleby przez niezbędne wapnowanie stanowiska. Zabieg ten ma na celu poprawić strukturę gleby, stworzyć odpowiednie warunki wodno-powietrzne i zwiększyć dostępność składników pokarmowych.
Roczne potrzeby wapna przy plonie 10 ton kukurydzy na ziarno to:
- pobranie wapna: około 100-110 kg CaO/ha,
- wymycie: 100-250 kg CaO/ha,
- zobojętnienie nawożenia mineralnego: 100-300 kg CaO/ha.
Wynika z tego, że całkowite potrzeby kukurydzy w uprawie na ziarno (jak i na zielonkę) kształtują się na poziomie 300-660 kg CaO/ha. Warunkiem uzyskania wysokiego plonu jest uzyskanie optymalnego odczynu, który dla gleb ciężkich i średnich powinien kształtować się w zakresie pH 6,0-7,0; natomiast dla gleb lekkich - pH 5,5-6,0.
Regulację odczynu gleby powinno się przeprowadzić odpowiednio wcześniej. Optymalnym terminem jest okres przed siewem rośliny przedplonowej lub bezpośrednio po jej zbiorze pod podorywkę, gruber lub bronę talerzową. W tym okresie najlepszym rozwiązaniem na glebach średnich i ciężkich są nawozy tlenkowe lub tlenkowo-magnezowe ze wskazaniem na gleby ubogie w magnez. Natomiast na glebach lżejszych należy zastosować wapno węglanowe lub węglanowo-magnezowe. Najbardziej bezpiecznym i wysoce skutecznym nawozem wapniowym z przeznaczeniem na wszystkie typy gleb jest wapno kredowe.
Kolejnym terminem stosowania nawozów wapniowych jest wczesna wiosna, około 4 tygodni przed siewem kukurydzy. W przypadku gleb średnich i ciężkich można stosować takie same rodzaje nawozów jak wyżej, jednak w dawce obniżonej o 30-50%. Szczególnie w tym terminie, bez względu na typ gleby, zaleca się stosowanie nawozów o bardzo wysokiej reaktywności (neutralizacji), która wpływa bezpośrednio na tempo odkwaszania gleby.
Do takich nawozów należy wapno kredowe o nazwie GRADE I EXTRA i Granukal® (wykres 1). Kolejną zaletą tych nawozów jest ich postać granulowana, dzięki której można wysiewać je siewnikami tradycyjnymi do nawozów mineralnych nawet w szerokie ścieżki technologiczne powyżej 20 m. Pozwala to również w wyjątkowych sytuacjach na zastosowanie tych nawozów w terminie pogłównym w dawce 0,5-1,0 t/ha. Bardzo wysoka rozpuszczalność GRADE I EXTRA i Granukal® oraz szybkie jego przemieszczanie się w warstwie ornej nie wymaga wymieszania go z glebą w celu uzyskania pożądanego efektu.
Kukurydza, mając odpowiedni odczyn gleby, może zbudować mocny system korzeniowy, dzięki któremu roślina lepiej pobiera składniki pokarmowe i wodę z głębszych warstw gleby. Mając dobrze rozwinięty system korzeniowy, kukurydza jest mniej wrażliwa na suszę czy późnowiosenne chłody. W środowisku kwaśnym rośliny nie są w stanie efektywnie pobierać składników pokarmowych z gleby i nawet duże dawki nawozów mineralnych nie są w stanie zaspokoić wysokich potrzeb pokarmowych kukurydzy.