Plan na kukurydzę

Właściwy dobór odmiany kukurydzy, odpowiednia uprawa gleby i zbilansowane nawożenie to podstawowe czynniki ważne dla osiągnięcia sukcesu w uprawie tej rośliny. O czym warto pamiętać, jakie decyzje podjąć ustalając „plan na kukurydzę”, aby uzyskać wysoki efekt produkcyjny?

Wybierz odpowiednią odmianę

Aby wykorzystać możliwości produkcyjne kukurydzy, należy odpowiednio dobrać odmianę (mieszańca), dostosowując ją do regionu uprawy i kierunku użytkowania. Niewłaściwa rejonizacja uprawy jest bardzo często przyczyną opóźnionego dojrzewania kolb. W Polsce odmiany kukurydzy dzieli się na cztery grupy wczesności:

• wczesne – FAO do 220,
• średnio wczesne – FAO 230–250,
• średnio późne – FAO 260–280,
• późne – FAO od 290.

W przypadku wątpliwości, jaką odmianę wybrać, zdecydowanie mniejszym błędem będzie wysiew odmian wcześniejszych (o niższym FAO) niż późniejszych, i to zarówno w uprawie kukurydzy na ziarno, jak i zielonkę.

Odmiany o niższym FAO dojrzewają wcześniej, w trakcie zbioru mają mniejszą wilgotność, co przekłada się na niższe koszty dosuszania ziarna. Po ich zbiorze w wielu regionach kraju można jeszcze zasiać pszenicę ozimą w terminie agrotechnicznym. Jeśli wysiewamy odmiany późniejsze o wyższym FAO to istnieje ryzyko, że jesienią przy niesprzyjającej pogodzie dojrzeją późno, ich zbiór będzie utrudniony, ziarno będzie mieć wyższą wilgotność, więc wyższe będą też koszty związane z dosuszaniem. Dodatkowo wjazd na pole w warunkach nadmiernego uwilgotnienia gleby to niszczenie struktury gleby. 

Informacji nt. przydatności odmian do siewu w różnych regionach warto szukać na stronach COBORU, gdzie publikowana jest zarówno rekomendacja odmian w poszczególnych gatunkach roślin uprawnych (coboru.gov.pl/pdo//rekomendacja_gat), jak również wyniki plonowania uzyskane na polach doświadczalnych.

Dbając o glebę, ograniczasz straty wody

Kukurydza nie ma zbyt dużych wymagań glebowych. Można ją uprawiać na różnych glebach, z wyjątkiem podmokłych, zlewnych, trudno ogrzewających się. Na glebach lekkich wysokość plonów uzależniona jest od kultury gleby i dostępności wody. Z uwagi na to, że kukurydza wytwarza głęboki i rozbudowany system korzeniowy, warto zadbać o właściwe przygotowanie pola pod zasiewy.

W przypadku uprawy płużnej, gdy np. kukurydza uprawiana jest po zbożach, należy wykonać głęboką orkę przedzimową – takie działanie zwiększa pojemność wodną gleby i ułatwia korzeniom wzrost w głąb gleby. Co ważne, aby ograniczyć straty wody z gleby, wiosenne zabiegi na polu przeznaczonym pod uprawę kukurydzy należy zacząć od włókowania. Od „końca zimy” do siewu kukurydzy mijają ok. dwa miesiące – to długi czas, w którym następuje parowanie wody z gleby, a włókowanie przerywa ten proces.

Jeśli kukurydza uprawiana jest w systemie bezorkowym, w monokulturze i z uprawą międzyplonów, wówczas gleba jest bardziej zasobna w wodę, ale niestety dłużej się nagrzewa.

Zadbaj o zbilansowane nawożenie

Z trzech podstawowych składników pokarmowych (NPK) kukurydza najwięcej pobiera potasu i azotu, mniej fosforu. Wymaga większej niż inne rośliny dostępności wapnia i magnezu. O plonie roślin decyduje także odżywienie roślin mikroelementami – cynkiem, miedzią i borem, natomiast na stanowiskach o pH powyżej 6,5 także manganem.

W uprawie na ziarno, z plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy kukurydza przeciętnie pobiera:

• 25–30 kg azotu (N)
• 12 kg fosforu (P2O5 )
• 25–30 kg potasu (K2O)
• 10 kg wapnia (CaO)
• 10 kg magnezu (MgO)
• 10 kg siarki (SO3 )
• oraz: 11 g boru (B), 14 g miedzi (Cu), 110 g manganu (Mn), 0,9 g molibdenu (Mo) i 85 g cynku (Zn)

W uprawie na zielonkę, z plonem 10 t biomasy kukurydza przeciętnie pobiera:

• 38 kg azotu (N)
• 14 kg fosforu (P2O5 )
• 45 kg potasu (K2O
• 20 kg wapnia (CaO)
• 12 kg magnezu (MgO)
• 12,5 kg siarki (SO3 )
• oraz: 17 g boru (B), 13 g miedzi (Cu), 150 g manganu (Mn), 1,5 g molibdenu (Mo) i 150 g cynku (Zn)

Wykorzystaj nawozy naturalne

Kukurydza bardzo dobrze wykorzystuje składniki pokarmowe z nawozów naturalnych. Dysponując obornikiem i gnojówką lub gnojowicą, w pierwszej kolejności należy je stosować pod kukurydzę. 

Dawki składników zastosowane z nawozami naturalnymi powinno się uwzględnić w planie nawożenia. Brakującą ilość składników pokarmowych najlepiej uzupełnić nawozami mineralnymi.

Ustal strategię na fosfor i potas

Nawożenie potasowe w uprawie kukurydzy zaleca się stosować jesienią. Na glebach lżejszych dopuszczalne jest stosowanie nawozów wiosną, najlepiej na około dwa tygodnie przed siewem nasion, pod wiosenne uprawki przedsiewne. 

Nawożenie współrzędne musi uwzględniać precyzyjne umieszczenie granul nawozu. Nawóz umieszcza się równolegle do wysiewu nasion 5 cm w bok i 5 cm poniżej rzędu siewnego. Zbyt bliskie umieszczenie nawozu względem nasion może być fitotoksyczne dla roślin (może zwiększyć zasolenie gleby i ograniczyć pobieranie wody przez rośliny).

Najlepszymi nawozami do aplikacji współrzędnej są te zawierające azot amonowy i fosfor, np. Polidap (z dawką nawozu 70–150 kg/ha wprowadza się 13–27 kg N i 32–69 kg P2O5). Umieszczenie nawozu w sąsiedztwie korzeni poprawia wykorzystanie fosforu przez młode rośliny, zwłaszcza podczas chłodnej wiosny (kukurydza słabo pobiera fosfor, niedobory tego składnika przejawiają się fioletowymi przebarwieniami liści i powodują zahamowanie wzrostu roślin). 

Do nawożenia startowego można wykorzystać również nawozy wieloskładnikowe, jak Polifoska 6 (z dawką nawozu 150–250 kg/ha wprowadza się 9–15 kg N, 30–50 kg P2O5 oraz 45–75 kg K2O).

Wybierając do siewu współrzędnego nawóz zawierający azot i potas musimy pamiętać, że bezpieczna dla młodych roślin kukurydzy łączna dawka azotu i potasu nie powinna przekraczać 90–100 kg/ha. Stosując nawożenie współrzędne, brakujące składniki pokarmowe należy uzupełnić w nawożeniu rzutowym. Do nawożenia przedsiewnego (rzutowego) kukurydzy można wykorzystać wszystkie nawozy wieloskładnikowe znajdujące się na rynku. Holist agro PK 1530 i Super fos dar 40 zalecane są do aplikacji jesiennej i wiosennej. Do wiosennej, przedsiewnej aplikacji polecane są nawozy zawierające obok fosforu i potasu także azot, czyli np. Amofoska 41022 Corn, Amofoska 51025 z borem, Fosfarm 41015, Holist agro NK 1031, Polifoska 6, Polifoska Krzem. Nawozy są efektywnie wykorzystywane, gdy są wymieszane z glebą na głębokość 10–20 cm (najlepiej stosować je pod orkę jesienną lub wiosenne uprawki przedsiewne, na 7–14 dni przed siewem).

Dawkę azotu dostosuj do wysokości spodziewanego plonu

Azot w uprawie kukurydzy, niezależnie od przeznaczenia plonu, można stosować w całości przed siewem ziarna (taka aplikacja zyskuje coraz więcej zwolenników). Dawkę azotu można też podzielić na dwie części i 70% dawki zastosować przed siewem, a pozostałe 30% pogłównie, najpóźniej do fazy 4–8 liści kukurydzy. Od fazy 6–8 liści rośnie tempo wzrostu roślin, a tym samym zwiększa się intensywność pobierania składników pokarmowych, w tym azotu. Ważne jest więc, aby rośliny miały do dyspozycji potrzebne im pierwiastki.

Przeciętna całkowita dawka azotu w uprawie kukurydzy na ziarno (przy plonie 9–10 t/ha) wynosi 160–180 kg N/ha, natomiast w uprawie kukurydzy na zielonkę (przy plonie 50–60 t/ha) jest to 140–170 kg N/ha. Jeśli zastosowano nawożenie naturalne, od tych dawek należy odjąć ilość azotu wprowadzoną z nawozem naturalnym (np. z dawką 20 t/ha obornika bydlęcego wprowadza się ok. 30 kg N działającego) i dopiero pozostałą ilość zastosować w formie nawozu mineralnego.

Do nawożenia przedsiewnego warto wybrać np. RSM, Pulreę +I Nu (czyli mocznik z inhibitorem ureazy) czy też nawozy zawierające dodatkowo siarkę, tj. Pulgran S 40 (+14) i RSM S. Kukurydza, niezależnie od kierunku uprawy, do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebuje około 70 kg SO3/ha. Stosując wysokoazotowe nawozy z siarką, tj. Pulgran S 40 (+14) i RSM S, łącznie z azotem wprowadza się również siarkę – ważny składnik żywieniowy, bilansując tym samym potrzeby roślin. Do nawożenia siarką można wykorzystać również nawozy azotowo-siarkowe o podwyższonej zawartości siarki, np. Polifoskę 21, Saletro mag 25, Saletrosan 26 plus, Saletrosan 30, Siarczan amonu (takie rozwiązanie wymaga dodatkowego zastosowania azotu, np. w szybko działających nawozach saletrzano-amonowych).

Do pogłównego nawożenia odpowiednie są nawozy saletrzano-amonowe, jak Pulan Macro, Zaksan 33,5 oraz RSM aplikowany za pomocą węży rozlewowych. Jeśli nawozy granulowane aplikowane są pogłównie, nawożenie należy wykonać odpowiednio wcześnie. Granule nie powinny zatrzymywać się na roślinach, lecz spadać bezpośrednio na powierzchnię gleby. Minimalizuje to ryzyko poparzenia roślin.

Pamiętajmy, że opłacalność uprawy kukurydzy w dużej mierze uzależniona jest od naszych decyzji. Prawidłowy wzrost i rozwój roślin wymaga przede wszystkim stworzenia odpowiednich warunków do pobierania wody i składników pokarmowych z gleby. Właściwy dobór odmiany, siew w dobrze przygotowaną i ogrzaną glebę, bilans składnik.w pokarmowych uwzględniający obok nawożenia mineralnego także pierwiastki wprowadzone z przyoranymi resztkami roślinnymi i nawozami naturalnymi (wprowadzonymi do gleby zarówno przed siewem kukurydzy, jak i wcześniej w zmianowaniu) to konieczność – nie dająca gwarancji, ale zmniejszająca ryzyko niepowodzenia w uprawie.