Drogi azot - cenny azot - ważny azot

W warunkach pogodowo niesprzyjających i przy bardzo wysokich cenach nawozów mineralnych nawożenie jest jednym z czynników, który plasuje się w czołówce wśród elementów kształtujących wielkość i jakość plonu. To ono obecnie staje się najwyższym kosztem w produkcji roślinnej, nad którym należy się głęboko zastanowić i wykorzystać całą fachową wiedzę w celu jego efektywniejszego plonotwórczego działania.

Co blokuje działanie nawozów?

W aspekcie stopnia wykorzystania nawozów przez rośliny dodatkowo decydują niewłaściwie rozłożone opady deszczu, które spowalniają ich rozpuszczanie oraz dalsze przemieszczanie się w głąb strefy korzeniowej. W konsekwencji ogranicza to pobieranie pierwiastków i zmniejsza efektywność nawożenia. Ten proces odbija się na zbyt powolnym budowaniu biomasy decydującej o finalnym plonie. Szczególnie dotyczy to nawozów azotowych, które wysiewane są na plantacjach w terminie pogłównym. Występują one w postaci różnorodnych granul, w których występują odmienne formy chemiczne azotu, co w konsekwencji decyduje o szybkości ich rozpuszczania i pobierania przez rośliny. Przygotowując się do kolejnego sezonu wiosennego, warto wspomnieć o kilku ważnych aspektach nawożenia w celu najefektywniejszego wykorzystania drogiego azotu przez rośliny uprawne na przykładzie pszenicy ozimej.

Zapotrzebowanie pszenicy ozimej

Pszenica ozima ma stosunkowo wysokie wymagania pokarmowe, szczególnie kiedy uprawiamy ją na konsumpcję sięgając po najwyższe plony. Jednocześnie pamiętamy, że w ziarnie wymagany jest odpowiedni poziom: białka – pow. 12,5%, glutenu – pow. 26% i liczby opadania – pow. 250. Do wyprodukowania 1 tony ziarna wraz ze słomą pszenica wykorzystuje około: 25-27 kg azotu, 10 kg fosforu, 15 kg potasu, 5 kg magnezu i 4 ,5 kg siarki. Zatem przy zadowalającym plonie 8 ton pobiera ona 200 kg azotu, 78 kg fosforu, 120 kg potasu, 40 kg magnezu i 36 kg siarki.

Jak nawozić pszenicę?

Przy określaniu poziomu nawożenia na stanowiskach po roślinach zbożowych do gleby powraca około 20% pobranego azotu, 16% fosforu i aż 65% potasu oraz kilka ton substancji organicznej. Zatem rozdrobniona i wymieszana z glebą słoma zbóż jest szczególnie bogatym źródłem potasu dla rośliny następczej i składnikiem do powstawania próchnicy. W tym miejscu chciałbym zauważyć, że wartość nawozowa słomy jest znacznie wyższa od cen rynkowych związanych z jej bezpośrednią sprzedażą, nie uwzględniając już wspomnianej roli w budowaniu humusu-próchnicy. Zatem dużym błędem jest jej wywożenie z pola bez wprowadzenia uzupełniającego nawożenia organicznego np. w postaci naturalnego obornika lub produktów typu Organic Booster (obornik granulowany).

W myśl zrównoważonego nawożenia istotą wyprodukowania pszenicy jakościowej jest nie tylko wielkość dawki azotu i jego konkretne porcjowanie, ale również wprowadzenie dodatkowo do nawożenia doglebowego magnezu i siarki. Można to osiągnąć poprzez zastosowanie produktów o najwyższym stężeniu magnezu i siarki w formie siarczanowej, które są w 100% rozpuszczalne w wodzie. Takim produktem jest kizeryt, typ nawozu określany jako D4 – o nazwie handlowej MacroSpeed^Ⓡ Green. To doskonale znany nawóz, który jest wysokoskoncentrowanym siarczanem magnezu. Wiele wcześniejszych doświadczeń, obserwacji ścisłych oraz polowych wskazuje, że dostarczając roślinom magnez i siarkę znacznie podnosimy stopień wykorzystania azotu. Zatem nawożenie azotowe staje się bardziej efektywne. W skutek tego osiągamy pierwszy wariant - wyższy plon lub drugi wariant: przy ograniczeniu nawożenia azotem nie tracimy jego dotychczasowego poziomu.

MacroSpeed^® GREEN to wiele korzyści dla roślin uprawnych:

1. szybki wiosenny start i mocna regeneracja roślin;
2. bardziej rozbudowany system korzeniowy o większej powierzchni chłonnej:
   1. większa odporność na suszę;
   2. lepsze wykorzystanie składników pokarmowych z gleby;
3. wysoki udział chlorofilu w liściach  – intensywniejsza fotosynteza;
4. większa odporność na choroby;
5. sprawniejsze przewodzenie metabolitów  - wyższa MTN;
6. zwiększona odporność roślin na promieniowanie UV – mniej przypalonych, uszkodzonych liści (szczególnie w ziemniakach, burakach, w warzywach szerokolistnych);
7. niższy poziom nawożenie azotowego (oszczędności w nawożeniu);
8. sprawniejsze działanie azotu przy opóźnionych terminach wysiewu nawozów azotowych (od 1 marca) - efektywniejsze rozłożenie prac polowych – możliwy, wcześniejszy termin wysiewu nawozu MacroSpeed® GREEN listopad-luty;.
9. ograniczenie stosowania nawozów azotowych – fizjologicznie kwaśnych – niższe dawki nawozów wapniowych;
10. wyższy plon i wysoka jakość płodów rolnych – wyższe ceny.
    
    

Praktyczne wskazówki nawożenia ozimin

I Nawożenie zbóż ozimych (rzepaku ozimego) nawozem MacroSpeed^® GREEN

1. Termin:
   1. jesienno- zimowy (od listopada do końca lutego) – na glebach ciężkich;
   2. zimowo-wiosenny (od lutego do końca marca) – na glebach średnich i lekkich oraz na plantacjach pszenicy mocno rozkrzewionych – początek kwietnia (w fazie BBCH 30);
2. Dawka w zbożach od 120 do 150 kg nawozu na 1 hektar (rzepak 150-200 kg/ha).

II Nawożenie azotem zbóż ozimych

Nawożenie azotowe wykonujemy w trzech terminach oznaczając jako: N1, N2 i N3.
Na poziom nawożenia azotowego przede wszystkim wpływa:

1. wielkość zakładanego plonu;
2. wartości stanowiska:
   1. rodzaj przedplonu (rośliny strączkowe pozostawiają około 60-70 kg/ha azotu dla rośliny następczej, co należy przyjąć przy określaniu wielkości drugiej dawki N2, a szczególnie trzeciej N3);
   2. typ gleby (np. lessy to około 60 kg/ha azotu mineralnego, gleby lekkie piaszczysto-gliniaste – tylko 20- 30 kg azotu);
3. kierunek produkcji – konsumpcja (należy dodać około 10 % ogólnej dawki do porcji na kłos N3).

Przykładowo dla pszenicy ozimej przy założeniu wysokości plonu 8 t/ha możemy zastosować następujące dawkowanie:

Pierwsza dawka N1 – NAJWAŻNIEJSZA i jak najszybciej

To pierwszy dostarczony azot przy wzmocnionym działaniu przez magnez i siarkę w nawozie MacroSpeed^® Green. Taki duet najintensywniej wznawia wegetację wiosenną tzn.:

• dokarmia rośliny wygłodzone po długim spoczynku zimowym;
• regeneruje i odbudowuje rośliny uszkodzone przez mróz, zalegającą wodę, śnieg;
• sprawniej dokrzewia rzadkie plantacje zbóż;
• zwiększa odporność roślin na infekcje chorób grzybowych.

Wielkość dawki N1 na tzw ruszenie wegetacji to od 50 do 80 kg N/ha.

Ocena łanu

Na tak znaczną rozpiętość dawki wpływa wczesnowiosenna ocena gęstości i kondycja łanu. Koniecznie należy ją określić na podstawie lustracji polowej, w wyniku której dokonujemy kwalifikacji na tzw. łan optymalny, łan rzadki czy łan gęsty. Należy jednocześnie pamiętać, że ilość azotu mineralnego glebowego ma szczególne znaczenie w określaniu wielkości dawki N2 i N3 po jego uwolnieniu przy wyższych temperaturach gleby.

Łan optymalny to taki, którego gęstość pędów wynosi 700-1100 szt./m². Taka obsada gwarantuje, że po późniejszych nieuniknionych redukcjach osiągniemy optymalną ilość kłosów do zbioru 600-700 szt. z 1 m².

Wielkość dawki N1 przy jednoczesnym nawożeniu magnezem i siarką możemy ograniczyć do 50-60 kg N/ha. Powyższa ilość azotu będzie dalej podtrzymywać właściwą obsadę pędów oraz kształtować proces tworzenia się zawiązków kłosa. Polecam nawozy saletrzane takie jak Zaksan^® 33,5%, YaraBela™ Nitromag 27%, Pulan^®, Saletrę amonową oraz RSM^® z trzema formami azotu.

Łan rzadki to gęstość pędów poniżej 500-600 szt./m²

W tym przypadku należy zwiększyć nawożenie azotowe do poziomu 70-80 kg N/ha. Dzięki temu zainicjujemy intensywniejsze krzewienie w celu osiągnięcia większej obsady kłosów do zbioru oraz znacząco wzmocnimy udział pędów głównych. Przy łanach rzadkich najlepiej na pierwszą dawkę zastosować nawozy azotowe o wysokiej zawartości formy azotanowej – saletrzanej, która jest najszybciej pobierana przez rośliny uprawne. Stymuluje ona wydzielanie się hormonu jakim jest cytokinina. To ona bezpośrednio pobudza rośliny do wznowienia wegetacji wiosennej oraz w przypadku zbóż odpowiada za intensywność wiosennego dokrzewiania. Na rzadkich plantacjach najlepiej zastosować takie nawozy azotowe jak: Zaksan^® 33,5%, Pulan^®, Saletrę amonową czy YaraBela™ Nitromag 27%.

Łan gęsty to taki, którego gęstość pędów wynosi powyżej 1300 szt./m².

W tym przypadku należy zmniejszyć pierwszą dawkę nawozu azotowego do poziomu około 50 kg N/ha oraz opóźnić jej wysiew o 7-14 dni, w zależności od warunków pogodowych w stosunku do terminu dla pszenic w łanie optymalnym. Na plantacjach gęstych należy również przełożyć nawożenie nawozem Macrospeed^® Green na fazę BBCH 30, czyli początek strzelania w źdźbło.

Powyższe wskazania mają za zadanie jak najszybciej „zagłodzić“ nadmiernie rozkrzewione rośliny. Dzięki temu szybciej będą redukować słabe pędy boczne, które w dalszej wegetacji stanowią wysoką konkurencję dla pędów kłosonośnych. To one znacznie ograniczają dostęp do składników pokarmowych, przestrzeni życiowej oraz przyczyniają się do zwiększenia ryzyka występowania infekcji grzybowych.

W tym przypadku polecam nawozy o niższym udziale w składzie ogólnym formy saletrzanej- azotanowej jak np RSM^®,. Ale i tu można zastosować takie nawozy jak Zaksan^® 33,5%, YaraBela™ Nitromag 27% czy Pulan^®. Ma to szczególne uzasadnienie kiedy w tym terminie mamy do czynienia z prognozami ograniczonej ilości opadów oraz niskich temperatur powietrza.

Dawka N2 a pędy produktywne

Dawka N2 ma na celu dalsze utrzymanie pędów produktywnych. W technologii nawożenia z wykorzystaniem nawozu MacroSpeed^® Green wielkość drugiej dawki ustalamy na poziomie od 50 kg do 65 kg azotu na hektar. Używając powyższej kwalifikacji niższe dawki kierujemy na plantacje rzadkie, zaś wyższe na plantacje optymalne i bardziej gęste, w których wystąpił efekt „głodu“ po obniżonym i opóźnionym poziomie nawożenia azotowego N1 .Termin zastosowania to początek strzelania w źdźbło - BBCH 30.

Powyższa faza rozpoczyna okres największego zapotrzebowania zbóż na azot i fosfor. Trwa ona około 45 dni i kończy się po pełnym rozwinięciu liścia flagowego BBCH 39. W tym okresie pszenica ozima pobiera na dobę od 2-3 kgN/ha. A to oznacza, że wchłania od 90 do 140 kg azotu z 1 hektara, co stanowi aż 75 % ogólnego jej zapotrzebowania na ten składnik.

Pamiętajmy o zasadzie „azot czeka na roślinę, a nie roślina na azot“. Dlatego należy wyprzedzać zapotrzebowanie roślin na dany składnik wcześniejszym terminem nawożenia. Miejmy na uwadze, że nawet najlepiej rozpuszczalne nawozy muszą się w pierwszym etapie rozpuścić, ale ważne jest ich dalsze przemieszczenie się w głąb gleby. To wszystko wymaga czasu oraz, co istotne, większej ilości opadów. Dzięki temu unikniemy niepotrzebnych redukcji pędów kłosonośnych związanych z brakiem składnika w obrębie systemu korzeniowego.

W tym terminie polecam szybko dostępne dla roślin nawozy saletrzane takie jak Zaksan^® 33,5%, Pulan^®, YaraBela™ Extran 33,5%, Saletrę amonową oraz RSM^® o dłuższym działaniu.
 

Wpływ dawki N3 na pędy kłosowe

Dawka N3 ma na celu utrzymanie maksymalnej obsady pędów kłosowych. Ponadto wpływa na podniesienie płodności kwiatków, inicjowanie zawiązywania się ziarna, zwiększenie MTN i zawartości białka oraz glutenu. Wielkość dawki to średnio od 40 kg N/ha do 60 kg N/ha. Niższe dawki należy stosować na stanowiska po roślinach strączkowych i na gleby bogate w azot mineralny (w drugiej połowie maja i w czerwcu zachodzi wysoka mineralizacja azotu z resztek pożniwnych) oraz dodatkowo na tzw. łany rzadkie. Natomiast wyższe dawki rozsiewamy na plantacje gęste (600-700 kłosów/m²) oraz na stanowiska, gdzie jest uprawiane zboże po zbożu.. Ze względu na coraz częściej występujące w tym okresie susze, termin nawożenia należy najlepiej przyspieszyć na koniec strzelania w źdźbło.

W tej fazie dobrze jest wykorzystać nawozy azotowe z formą amidową (mocznik, Pulrea^®, Pulgran^®). Forma amidowa powoli i długo dokarmia rośliny w okresie tworzenia się oraz wypełniania ziarna, co korzystnie przekłada się na wyższą zawartość białka. Jednocześnie wczesnowiosenne nawożenie nawozem MacroSpeed® Green to dodatkowe wprowadzenie siarki i magnezu,, które z azotem znacząco poprawiają wielkość i jakość ziarna. Warunkiem wysokiego wykorzystanie azotu w formie amidowej są w miarę regularne opady i stała wilgotność gleby. W przypadku ograniczonych i mało obfitych opadów w terminie nawożenia N3 skuteczniejsze są nawozy zawierające azot w formie saletrzanej – szybko działającej.

Dla uzyskania najwyższej efektywności nawożenia azotem w każdym terminie i w przypadku wszystkich roślin uprawnych koniecznie należy wprowadzić nawożenie magnezem z siarką w formie siarczanowej. W tym celu ponownie polecam sprawdzony doglebowy, uniwersalny i wysoce rozpuszczalny nawóz MacroSpeed® Green.

Efektywność nawożenia azotowego przy niedoborze opadów staje się już od jakiegoś czasu dużym problemem w osiąganiu zadowalających plonów. Dodatkowo w tym czasie wysokie ceny nawozów wymuszają na nas podejmowanie właściwego doboru nawozów azotowych z uwzględnieniem form chemicznych, wielkości dawkowania i terminu stosowania, czyli to co potocznie nazywamy szanowaniem produktu. Podstawą efektywnego wykorzystania składników pokarmowych jest nawożenie zrównoważone,, które powinno być oparte na kompleksowym dostarczaniu składników pokarmowych i uzależnione od aktualnych zasobności gleb z uwzględnieniem ich odczynu. Wówczas „grubo“ wydane pieniądze zostaną odpowiednio ulokowane w plon o lepszej jakości, co przedłoży się na wyższe ceny płodów rolnych i korzystną kalkulację finansową.