Przeziernik porzeczkowiec

Motyl: długość ok. 12 mm, rozpiętość skrzydeł ok. 20 mm - przezroczyste, niebiesko-czarne, o metalicznym połysku. Na czarnym odwłoku samicy widoczne trzy, a u samca cztery poprzeczne żółte pasy.
Jajo: owalne, ok. 1 mm.
Gąsienica: białoróżowa z brązową głową, do 30 mm.
Poczwarka: jasnobrązowa, 15-20 mm.

Insekt Synanthedon tipuliformis jest motylem z rodziny przeziernikowatych, który atakuje głównie porzeczkę czarną, czerwoną, białą oraz agrest. Zwalczanie przeziernika porzeczkowca może polegać choćby na tym, by pryskać krzewy odpowiednimi preparatami chemicznymi. Najważniejsza jest tutaj obserwacja owoców i stosowanie się do zaleceń producenta wybranych środków. Przedstawiliśmy krótki opis tego insekta wraz z informacjami na temat okresu występowania oraz powodowanych szkód. Ponadto zachęcamy do zapoznania się z przykładowymi produktami zwalczającymi te szkodliwe dla upraw owady. 

Jak wygląda przeziernik porzeczkowiec?

Synanthedon tipuliformis, mimo iż należy do rzędu motyli, to w ogóle nie przypomina innych przedstawicieli tego gatunku. Dorosłe osobniki mają niebieskoczarny odwłok z żółtymi wąskimi pasami (samiec ma ich 4, a samica tylko 3). Insekty osiągają długość 10-12 mm, z kolei rozpiętość skrzydeł wynosi 20 mm. Skrzydła są przezroczyste z ciemnobrązowo obwódką z niebieskimi elementami. Przeziernik porzeczkowiec ma również charakterystyczny odwłok zakończony czarnymi włoskami. Warto jednak podkreślić, iż zwalczanie owadów poprzez pryskanie dotyczy głównie larw.

Samice składają owalne jaja w kolorze żółtawo-brązowym, z których wykluwają się gąsienice osiągające długość do 30 mm. Małe przezierniki porzeczkowce są białe lub różowe z ciemniejszą otoczką oraz główką i posiadają nogi. To właśnie one żerują w pędzie młodej rośliny, która jest żywicielem szkodnika. Powstałe uszkodzenia powodują, że krzewy porzeczki są osłabione i wolniej rosną lub całkowicie zasychają. Wszystko to przekłada się niestety na zmniejszoną wielkość zbiorów. Dlatego tak ważne jest, by regularnie pryskać pędy i zapobiegać składaniu jaj czy rozwojowi larw.

Czas występowania przeziernika porzeczkowca

Roślinom zagrażają głównie gąsienice przeziernika porzeczkowca, które żerują w pędach porzeczki lub agrestu, doprowadzając do poważnych uszkodzeń. Podczas sezonu wegetacyjnego występuje tylko jedno pokolenie tego szkodnika. Samice składają jaja na jednorocznych pędach, do których wnętrz wgryzają się larwy, aby tam przezimować. W okresie wiosny gąsienica przegryza pęd, przygotowując tym samym otwór, przez który przedostanie się na zewnątrz po przepoczwarzeniu. 

Na liściach porzeczek dorosłe motyle pojawiają się najczęściej w maju i czerwcu, a ich loty mogą potrwać nawet do października. Jedyną skuteczną metodą zwalczania przeziernika porzeczkowca jest pryskanie krzewów w momencie zauważenia jaj czy larw. Najważniejsze, aby podczas stosowania środków chemicznych zawsze zaznajomić się wcześniej z instrukcją dołączoną przez producenta (w kwestii okresu oprysku i dawkowania preparatu).

Pierwsze objawy i skutki żerowania 

Niestety zwalczanie szkodników Synanthedon tipuliformis nie jest łatwe, ponieważ skutki działania insektów często są zauważane przez ogrodników i rolników dopiero podczas zbiorów. Wtedy bowiem widać znaczne zmniejszenie się plonów, a także pogorszenie jakości owoców. Właściciele plantacji powinni przeprowadzać regularne obserwacje dotyczące liczby pojawiających się dorosłych motyli (szczególnie od maja do sierpnia). Z kolei w okresie jesieni i zimy, przy podejrzeniu występowania przeziernika porzeczkowca należy wyciąć losowo około 150-200 pędów i przeciąć je tak, by zobaczyć rdzeń. 

Objawem żerowania przeziernika porzeczkowca jest oczywiście wydrążone wnętrze pędu porzeczki, które jest wtedy koloru czarnego. Można również zauważyć niewielkie brązowe odchody gąsienic. Czasem trafi się także sama larwa lub w okresie wiosny poczwarka, która wystaje z wygryzionych uprzednio otworów wylotowych. W sytuacji gdy właściciel plantacji zaobserwuje obecność insektów w minimum 10 jednorocznych pędach, koniecznie musi je pryskać. Wszystkie zaatakowane pędy należy niestety wyrzucić. W ciągu jednego sezonu szkodniki z rodziny motyli mogą wyniszczyć nawet kilkadziesiąt procent plonów. Ponadto pozostałości w postaci zebranych owoców, które przetrwały często są słabej jakości. 

Przeziernik porzeczkowiec — kiedy pryskać i jak wygląda zwalczanie?

Właściciel plantacji porzeczek po zaobserwowaniu obecności wzmożonej liczby motyli lub wykryciu jaj czy larw szkodliwego insekta powinien zadziałać natychmiastowo. Kiedy pryskać krzewy przy przezierniku porzeczkowcu? Otóż najlepiej zrobić to na 2-4 tygodnie przed zbiorami, ponieważ właśnie wtedy zwiększa się liczba dorosłych osobników z powodu intensywnych lotów motyli. W niektórych przypadkach wymagane jest powtórzenie oprysku po około 3 tygodniach. 

Nie trzeba jednak wyłącznie pryskać roślin Można również postawić na inne metody zwalczania przeziernika porzeczkowca. Przede wszystkim warto wybierać zdrowe kwalifikowane sadzonki. Z kolei wszystkie uszkodzone pędy powinny być od razu wycięte i spalone (jeszcze przed wylotem dorosłych motyli). Kolejna popularna i ekologiczna technika to rozstawienie na plantacji specjalnych pułapek feromonowych, dzięki którym samce nie mogą odnaleźć samic i nie dochodzi do kopulacji (a więc również do składania jaj i rozwoju larw). Takie pułapki powinny zostać umieszczone na krzewach porzeczki po kwitnieniu (pod koniec maja aż do początku sierpnia). Zwykle wystarczy 1-2 pułapki na 1 ha upraw porzeczki czy agrestu.