Stokłosa żytnia
Nazwa łacińska:
Bromus secalinus
Pokrój rośliny:
Wysokość: zazwyczaj 80-100 cm, sporadycznie do 120 cm.
Liście: równowąskie, dość szerokie (8-12 mm,) płaskie. Blaszka liściowa naga, pochwy liściowe nagie.
Kwiaty: zebrane w kłoski, a te w rozpierzchłą, zwisającą wiechę.
Jeszcze kilka lat temu gatunek ten uznawany był za bliski wymarciu. Stokłosa żytnia występowała głównie na nieużytkach i nie stanowiła większego zagrożenia dla upraw. Niestety w wyniku przekształcania terenów pod grunty rolne oraz łączenia kilku działek roślina stała się pospolitym chwastem o dużej szkodliwości, szczególnie dla upraw zbożowych. Na szczęście istnieje kilka skutecznych metod zwalczania gatunku Bromus secalinus, w tym poprzez regularny oprysk z wykorzystaniem herbicydów.
Charakterystyka stokłosy żytniej
Zwalczanie rośliny jest dosyć trudne ze względu na szerokie występowanie i adaptację nawet w trudnych warunkach. Stokłosa żytnia zaliczana jest do rodziny wiechlinowatych (dawniej do traw). Chwast osiąga wysokość od 30 do nawet 120 cm. Jest to roślina jednoroczna, czasem dwuletnia, z charakterystycznymi cienkimi i sztywnymi źdźbłami (gładkimi, bez włosków), które wyrastają pojedynczo. Liście są rurkowate, luźno owłosione, boki lekko postrzępione. Kwitnące kłoski (najpierw zielone, a potem ciemnożółte lub brązowe) zawierają od 5 do 15 kwiatków. Owocami tego szkodliwego chwastu są duże, ciemnobrunatne ziarniaki.
Rośliny z gatunku stokłosa żytnia są samopylne, dlatego w celu ich skutecznego zwalczania konieczne jest przeprowadzanie regularnego oprysku. W okresie wzrostu chwasty są łatwe do zauważenia ze względu na sporą wysokość, wyrastając ponad łany zbóż. Należy wspomnieć, iż wczesne wytępienie rośliny jest bardzo ważne, ponieważ ziarniaki przypominają owoce uprawianych zbóż i z tego powodu ich oddzielenie może być trudne, co z kolei powoduje, że części chwastów zostaną zmieszane z materiałem siewnym.
Gdzie występuje i jakie szkody powoduje stokłosa żytnia?
W latach 70. XX wieku zaobserwowano zanik tego gatunku (dlatego zaprzestano przeprowadzania oprysku w celu zwalczania chwastów), jednak obecnie stanowi on spory problem dla właścicieli upraw w Polsce i na terenie niemal całej Europy. Stokłosy żytnie dostają się na pola uprawne głównie z pasów śródpolnych oraz z pobliskich rowów. Często są także zbierane podczas kombajnowych zbiorów. Zwykle Bromus secalinus występuje na polach, gdzie uprawiane są zboża, w tym m.in. owies, pszenica jara i ozima, żyto jare i ozime oraz pszenżyto jare i ozime. Ponadto roślina może pojawić się na polu kukurydzy.
Należy podkreślić, że stokłosa żytnia jest chwastem silnie trującym, dlatego konieczne jest stosowanie odpowiednich metod zwalczania tego szkodliwego gatunku, głównie poprzez oprysk herbicydami. Odmiana Bromus secalinus tak jak i inne chwasty może doprowadzić do znacznego zmniejszenia wielkości i jakości plonów zbóż ze względu na pobieranie wody, światła słonecznego oraz składników odżywczych, które powinny dostać się do roślin uprawowych.
Jaki jest okres i miejsce występowania stokłosy żytniej?
To roślina jednoroczna, czasem dwuletnia, która wschodzi głównie jesienią (od sierpnia do września). Przy nieskutecznym zwalczaniu chwastu może on bardzo szybko się rozprzestrzenić. Z jednej sadzonki bowiem wytwarza się od kilkuset do nawet kilku tysięcy ziarniaków, kiełkujących w kolejnym roku. Stokłosa żytnia wyróżnia się umiejętnością kiełkowania na powierzchni gleby, dlatego występuje głównie w gospodarstwach bezorkowych. W innym przypadku, m.in. przy stosowaniu głębokiej orki, owoce trafiają na zbyt duże głębokości, gdzie tracą zdolność do wzrostu.
Właściciele gospodarstw rolnych poza zastosowaniem odpowiedniego oprysku powinni również pomyśleć o agrotechnice, która może w znacznym stopniu wyeliminować wzrost stokłosy żytniej (nawet do 90% egzemplarzy tego gatunku). Mowa tutaj głównie o głębokiej orce, płodozmianie oraz opóźnionym siewie. Występowanie trujących chwastów jest największe na polach z glebami próchnicznymi i gliniastymi. Tam liczba okazów tego gatunku niejednokrotnie przewyższa liczebność roślin uprawnych. Dlatego też zwalczanie jest tak istotne szczególnie na żyznych glebach, gdzie ryzyko pojawienia się chwastów jest największe.
Zwalczanie stokłosy żytniej poprzez oprysk
W celu skutecznej walki z tym szkodliwym chwastem, który bardzo szybko kiełkuje, zajmując miejsce dla plonów, najlepiej zadziałać podwójnie poprzez połączenie wspomnianej agrotechniki oraz zastosowania herbicydów. W oprysku stokłosy żytniej należy wykorzystać preparaty chemiczne (należące do grupy B w kwalifikacji HRAC) zawierające takie składniki jak m.in. flufenacet, propoksykarbazon sodowy oraz sulfosulfuron, a także ich mieszaniny – jodosulfuron metylosodowy + mezosulfuron metylowy i propoksykarbazon sodowy + mezosulfuron metylowy.
Zwalczanie stokłosy żytniej należy rozpocząć już jesienią, gdyż gatunek ten wschodzi zwykle wraz ze zbożami ozimymi. Dobrze też regularnie wykaszać większe skupiska chwastów i ręcznie wyrywać pojedyncze rośliny, które, jak już wspomnieliśmy wcześniej, są wyższe od zbóż, dzięki czemu też lepiej widoczne. Całkiem skuteczną metodą w walce z tymi szkodnikami jest opóźnianie siewów. Na stronie prezentujemy kilka przykładowych preparatów zalecanych podczas chemicznego usuwania osobników z gatunku Bromus secalinus. Podczas opryskiwania właściciele gospodarstw rolnych powinni zawsze stosować się do zaleceń producenta w kwestii określonych terminów i dawkowania herbicydów.
Okres wegetacji:
Sierpień - wrzesień
Uprawa:
Kukurydza, Owies, Pszenica jara, Pszenica ozima, Pszenżyto jare, Pszenżyto ozime, Żyto jare, Żyto ozime
Szkodliwość:
Chwast trujący, uciążliwy ze względu na konkurencyjność podczas żniw. Dojrzewa przed zbiorem zbóż, osypując się samoistnie. Występuje masowo w miejscach cienistych oraz na miedzach przy rowach. Roślina trudna do zwalczenia ze względu na ograniczoną skuteczność herbicydów
