Technologia uprawy roślin strączkowych

Rośliny strączkowe, inaczej motylkowe grubonasienne, należą do rodziny bobowatych. Uprawiane są częściej na nasiona niż dla zielonej masy. Nasiona wykorzystywane są głównie w celach paszowych, ale również w przemyśle spożywczym i kosmetycznym.

Dzięki aktywnej symbiozie z bakteriami brodawkowatymi wiążą wolny azot atmosferyczny, który wraz z resztkami pożniwnymi pozostaje w glebie, polepszając jej żyzność i właściwości fizyczne. Strączkowe są więc idealnym przedplonem pod każdą inną roślinę uprawną, gdyż pozostawiają stanowisko w bardzo wysokiej kulturze.

Do roślin strączkowych powszechnie uprawianych zaliczamy: łubin żółty, biały i wąskolistny, groch siewny ogólnoużytkowy i pastewny, bobik oraz wykę. Ostatnio coraz większą popularnością cieszy się soja, która również należy do tej samej grupy roślin.

Agrotechnika roślin strączkowych nie jest wcale trudna, ale wymaga praktycznej znajomości podstawowych zasad jej uprawy.

Wymagania glebowe

Rośliny strączkowe bardzo wyraźnie reagują na nieodpowiednio dobrany rodzaj gleby i jej pH. Ich wysoce zróżnicowane wymagania glebowe przedstawia poniższa tabela.

Stanowisko

• - przedplonem mogą być różne rośliny, z wyłączeniem roślin motylkowych;
• - najlepiej umieszczać je w trzecim, czwartym roku po oborniku;
• - najczęściej uprawia się je po zbożach;
• - ze względu na zbyt dużą ilość azotu błędem jest uprawa roślin strączkowych po okopowych uprawianych na oborniku;
• - przerwa w uprawie na tym samym polu powinna wynosić 3-5 lat;
• - udział w strukturze zasiewów powinien wynosić 20-25%.

Uprawa roli

- uprawa roli taka sama jak pod inne rośliny jare wczesnego siewu, wyjątkiem jest wyka ozima,
- ważne jest odchwaszczenie pola,
a) uprawa pożniwna i jesienna:
- po zbiorze przedplonu - zespół uprawek pożniwnych;
- nawożenie P i K - najlepiej pod orkę;
- orka przedzimowa;
b) uprawa wiosenna:
- włókowanie lub bronowanie w celu ograniczenia strat wody i wstępnego doprawienia roli;
- wysiew nawozów azotowych na stanowiskach ubogich (czytaj dalej);
- wysiew nasion - zgodnie z wymaganiami każdego gatunku (czytaj dalej).

Nawożenie

Przykładowe dawki pokarmowe

Liczba roślin na 1 m² - patrz tabela powyżej

MTN - patrz etykieta na opakowaniach 

Zdolność kiełkowania - patrz etykieta na opakowaniach

Wp - wschody polowe są niższe od zdolności kiełkowania (warunki laboratoryjne), zatem do wyniku należy dodać od 5 do 10% normy wysiewu - patrz przykład 

Pielęgnacja

a) według starych zaleceń: 

- wałowanie po siewie w celu łatwiejszego zbioru (dotyczy grochu),

- niszczenie zaskorupienia gleby i zachwaszczenia (strączkowe długo kiełkują i dlatego łatwo ulegają 

  zachwaszczeniu), 

b) według obecnych zaleceń:

- stosowanie herbicydów zgodnie z zaleceniami IOR.

Choroby i szkodniki

a) choroby roślin strączkowych:

- groch: askochytoza, rdza grochu, mączniak prawdziwy, 

- bobik: askochytoza, czekoladowa plamistość,

- łubiny: antraknoza, fuzarioza, 

b) szkodniki roślin strączkowych:

- strąkowce,

- oprzędziki,

- pachówki strąkóweczki,

- mszyce. 

Zbiór

a) zbiór na nasiona: 

- zbiór wykonać jednoetapowo w fazie, gdy nasiona są twarde i suche (2/3 strąków na roślinie jest suchych); w przypadku, gdy dojrzewanie i suszenie roślin w polu jest utrudnione, należy wykonać desykację roślin (Reglone^® 200 SL 2-4 l/ha), po 6-10 dniach można przystąpić do zbioru kombajnem;

- równo dojrzewają odmiany samokończące;

- wilgotność nasion nie powinna być większa niż 15-16%; 

- nasiona po zbiorze należy dosuszyć (ok. 14%) i doczyścić; 

b) zbiór na zieloną masę: 

- rośliny strączkowe należy zbierać, gdy zielonka zawiera najwyższą ilość składników pokarmowych i najmniej włókna; 

- groch, peluszkę i wykę należy zbierać, gdy wytworzą się pierwsze strąki i rośliny znajdują się w fazie kwitnienia;

- łubin wąskolistny należy zbierać w fazie pełnego kwitnienia na pędach głównych; 

- łubin żółty i biały należy zbierać w fazie wykształcania się strąków na pędzie głównym oraz kwitnienia na pędach bocznych;

- bobik należy zbierać podczas wykształcania się strąków.

Wartość pokarmowa nasion roślin strączkowych

Podsumowanie

Praktyczny schemat technologii uprawy roślin strączkowych

Jesień

1. Wapnowanie stanowiska (jeśli jest konieczne) bezpośrednio po zbiorze przedplonu i podorywka. 

2. W październiku i listopadzie nawożenie P i K oraz bezpośrednio - orka zimowa.

Wiosna

1. Jeśli nie zastosowano jesiennego nawożenia P i K, szczególnie na glebach lekkich wczesną wiosną należy zastosować nawożenie P i K.

2. Włókowanie oraz bronowanie.

3. Przedsiewny wysiew nawozu azotowego (saletrzak 150 kg/ha, saletra amonowa 100 kg/ha).

4. Siew zgodny dla danego gatunku, odmiany i typu (odmiany samokończące) materiałem kwalifikowanym - patrz tabela powyżej (uwzględniamy: termin siewu, obsadę, rozstaw międzyrzędzi i głębokość siewu); przykład określenia normy wysiewu: łubin wąskolistny - odmiana Sonet: samokończący, epigonalny.